Sau 5 năm thực hiện Quyết định 22/QĐ-TTg ngày 26-4-2013 của Thủ tướng Chính phủ, đã có hơn 7.400 ngôi nhà của gia đình người có công cách mạng (CM)  trên địa bàn TP Đà Nẵng được hỗ trợ sửa chữa, xây mới với tổng kinh phí hơn 223 tỷ đồng. Trong đó, riêng năm 2018 đã hỗ trợ sửa chữa, xây mới  2.741 ngôi nhà (vượt 152 nhà), đạt 106, 55% kế hoạch.   

1. Theo chân cán bộ Phòng LĐ-TB&XH Q.Liên Chiểu (LĐ-TB&XH), chúng tôi đến nhà chị Nguyễn Thị Thủy (1969), trú tổ 19, P.Hòa Khánh Bắc (Liên Chiểu), con út của liệt sĩ Nguyễn Quang Trác. Qua tâm sự, được biết, hoàn cảnh chị Thủy rất khó khăn. Cha hy sinh khi chị còn nhỏ, học xong phổ thông, chị học nghề may rồi lập gia đình, sống tại quê (Điện Bàn, Quảng Nam). Ở với nhau một thời gian, chồng chị bỏ đi. Chị một mình vò võ nuôi con. Thương hoàn cảnh em gái khó khăn, anh trai thứ đã đưa mẹ con chị ra Đà Nẵng lập nghiệp. Với sự giúp đỡ của gia đình các anh chị và từ sự chắt chiu tần tảo, chị mua được miếng đất nằm trong hẻm nhỏ thuộc tổ 19, P. Hòa Khánh Bắc xây dựng vài căn phòng vừa để ở, vừa cho sinh viên thuê trọ để có thêm thu nhập lo con ăn học. Do xây tạm bợ lại ẩm thấp, mưa đến thường bị ngập nên sinh viên không ở được lâu. Vì thế, cuộc sống hai mẹ con rất chật vật. Nhờ chịu thương, chịu khó, chị cũng lo cho con học lên cao đẳng, lo hôn sự. Chuyện buồn lại ập đến. Sau khi sinh đứa con đầu lòng được vài năm, vợ chồng con gái chị chia tay. Cô bồng con thơ về ở với bà ngoại... Dẫn tôi đi xem ngôi nhà mới khánh thành hồi tháng 6-2018 còn thơm mùi sơn mới, chị Thủy xúc động tâm sự: "Trước đây, mẹ con tôi ở trong căn nhà lụp xụp, ẩm thấp. Mỗi lần mưa xuống là nước ngập.  Hay tin Nhà nước có chủ trương hỗ trợ xây dựng nhà ở cho người có công  CM, tôi làm đơn và được xét duyệt hỗ trợ 60 triệu đồng. Tôi vay thêm 50 triệu đồng của Hội Phụ nữ địa phương nữa để xây dựng, cơi nới phòng ở. Giờ mẹ con tôi không còn phải lo mưa bão, lũ lụt  nữa. Thật lòng, tôi không biết nói gì để diễn đạt sự biết ơn khi được Nhà nước hỗ trợ tiền để xây dựng lại căn nhà này".

Rời nhà chị Thủy, men theo những con hẻm hình xương cá, chúng tôi đến nhà bà Võ Thị Thành (1939)- trú tổ 16 P.Hòa Khánh Bắc, lúc bà đang cúng cơm cho người con trai mất chưa được bao lâu. Nỗi đau mất con, nỗi buồn gia cảnh cùng tuổi già sức yếu khiến bà lúc nhớ, lúc quên khi kể về những năm tháng tham gia kháng chiến. "Quê tui ở Duy Xuyên (Quảng Nam), tham gia hoạt động làm giao liên trên nguồn ở Trà Linh (Hiệp Đức, Quảng Nam) từ thời còn con gái. Sau đó, chuyển xuống Đà Nẵng hoạt động, rồi lập gia đình, có 3 đứa con, 2 trai, 1 gái út. Giờ già rồi, không nhớ được như xưa, kể "lộn mề lộn cuốn", cô thông cảm nghe!". Đôi mắt bà chợt buồn khi nghe tôi hỏi về gia cảnh. Đến giờ, bà vẫn không hiểu nguyên nhân nào khiến 2 con mình bị bệnh tâm thần. Trong 3 người con, trừ người con trai đầu (sinh năm 1965, chưa lập gia đình), hiện làm công nhân ở TP Hồ Chí Minh, 2 người còn lại (một trai sinh năm 1968, một gái sinh năm 1973) đều mắc bệnh tâm thần. Mới đây, người con trai mắc bệnh tâm thần qua đời, để lại trong bà nhiều nỗi đau, sự trống vắng... Lái sang chuyện hỗ trợ, mặt bà có tươi lên một chút. Bà cho biết mua căn nhà này từ năm 2003 nên xuống cấp trầm trọng. Mỗi lần mưa xuống dột tứ bề. Vừa rồi, nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước với số tiền 20 triệu đồng, nhà bà đã sửa chữa, thay tôn, quét vôi mới. "Tui có làm đơn chi mô. Tự mấy anh chị cán bộ trên phường xuống khảo sát rồi lập hồ sơ cho tui đó chứ. Có lẽ chòm xóm, tổ dân phố báo lên phường. Ở đây, hàng xóm láng giềng tội lắm. Nhờ có số tiền hỗ trợ của Nhà nước, giờ tui không phải lo chuyện mưa xuống là phải bưng thau hứng chỗ này, chỗ kia nữa. Được vậy là quý, mừng lắm rồi"- bà Thành nghẹn ngào.

2. Qua trao đổi  bà Thái Hạ Nhuần- Phó Phòng phụ trách công tác người có công Sở LĐ-TB&XH TP- được biết, thực hiện Quyết định số 22/QĐ-TTg ngày 26-4-2013 của Thủ tướng Chính phủ, 5 năm qua, toàn TP có 7.407 nhà (vượt 511 nhà) của người có công với CM được xây mới, sửa chữa với tổng kinh phí 223 triệu đồng, đạt 107,41% so với kế hoạch. Trong đó, kinh phí Trung ương 83 tỷ, ngân sách TP 44 tỷ đồng, ngân sách các quận, huyện gần 29 tỷ; Mặt trận, các sở ban ngành, đoàn thể, lực lượng vũ trang đóng góp và Quỹ Đền ơn đáp nghĩa các cấp được hơn 25 tỉ; còn lại 42 tỷ đồng là của các DN hỗ trợ. Theo quy định, mức hỗ trợ để xây dựng mới chỉ có 40 triệu đồng, sửa chữa là 20 triệu đồng. Tuy nhiên, căn cứ trên tình hình thực tế, UBND TP đã quyết định nâng mức hỗ trợ xây dựng mới lên 60 triệu đồng/nhà, hỗ trợ sửa chữa thì tùy theo mức độ xuống cấp từ 20-30 triệu đồng/nhà. Sau khi công trình hoàn thành, các hộ còn được TP "mừng tân gia" 1 chiếc tivi có tích hợp bộ kỹ thuật số mặt đất.

3. Phát biểu tại lễ tri ân 71 năm ngày TB-LS, tổng kết 5 lễ kỷ niệm  5 năm chương trình hỗ trợ nhà ở đối với người có công với CM sáng 26-7, ông Đặng Việt Dũng- Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND TP- thay mặt lãnh đạo TP, trân trọng gửi đến các thương bệnh binh, gia đình các AHLS, người có công CM, thân nhân gia đình các Mẹ VNAH những tình cảm và lời tri ân sâu sắc nhất. Trải qua 2 cuộc kháng chiến cứu nước, đã có biết bao thế hệ người Việt Nam với lòng yêu nước thương nòi, ý chí kiên cường bất khuất và lòng thủy chung, nhân hậu đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, cống hiến to lớn sức người, sức của, không tiếc máu xương để bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc. Vì những lẽ đó, thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn", cùng với cả nước, công tác chăm sóc, đền ơn đáp nghĩa với những gia đình có công CM luôn được Đảng, chính quyền các cấp, các sở, ban ngành, đoàn thể cùng toàn xã hội trên địa bàn TP quan tâm, chăm lo. Phó Chủ tịch TP Đặng Việt Dũng cho biết, cùng với việc thực hiện Pháp lệnh Ưu đãi người có công CM, chương trình hỗ trợ nhà ở cho người có công CM luôn được lãnh đạo TP đặc biệt quan tâm. Đến nay, chương trình hỗ trợ nhà ở đối người có công CM trên địa bàn TP cơ bản hoàn thành. Có thể số tiền hỗ trợ chưa thể giúp các gia đình có công với CM xây dựng, sửa chữa nhà được to đẹp như mong muốn, nhưng đấy là những ngôi nhà tình nghĩa, giúp bà con được ở trong những ngôi nhà an toàn, kiên cố, không còn sợ mỗi khi mùa mưa bão đến. Ngày 27-7 hàng năm là ngày để thế hệ hôm nay tôn vinh, thể hiện lòng biết ơn vô hạn đối với các AHLS, người có công đối với đất nước và CM, cũng là dịp để giáo dục cho thế hệ trẻ hôm nay về truyền thống đền ơn đáp nghĩa. Bởi lẽ: "Non sông đất nước có được như ngày hôm nay là nhờ sự hy sinh không tiếc máu xương của hàng ngàn, hàng vạn những người con ưu tú của dân tộc"- Phó Chủ tịch UBND TP Đặng Việt Dũng xúc động bày tỏ.

P.Thủy